Hẹp bao da quy đầu là hiện tượng da quy đầu dương vật không thể kéo về phía sau khỏi rãnh quy đầu được ngay cả khi cương cứng. Theo hiệp hội niệu khoa châu Âu (EAU: European Association of Urology – 2013), vào năm đầu đời của bé tỷ lệ quy đầu chưa thoát ra khỏi bao da quy đầu khoảng 50%, tỷ lệ này tăng lên đến 89% lúc bé 3 tuổi. Tỷ lệ hẹp da quy đầu là 8% ở trẻ từ 6-7 tuổi và chỉ còn 1% khi lớn đến 16-17 tuổi.
Bán hẹp bao da quy đầu là hiện tượng da quy đầu có thể kéo về phía sau khỏi rãnh quy đầu nhưng không thể kéo về được do quá hẹp. Đây có thể được xem là một tình huống khẩn cấp vì nó tạo thành vòng thắt cản trở sự tưới máu của quy đầu dẫn đến phù nề thậm chí hoại tử cả quy đầu.
Nguy cơ của hẹp da quy đầu là gì?
Theo Mạng lưới ung thư quốc gia Hoa Kỳ (NCCN: National Comprenhisive Cancer Network – 2014), tỷ lệ những người đàn ông bị hẹp bao da quy đầu có nguy cơ ung thư dương vật tăng rất cao lên đến 25 – 60%.
Một nghiên cứu ở Hoa Kỳ cho thấy, có sự gia tăng nguy cơ nhiễm HPV ở những người đàn ông không cắt da quy đầu (19,6%) so với những người đàn ông cắt da quy đầu (5,5%) (Castellsague, 2002).
Ngoài ra, những người bị hẹp da quy đầu còn thường bị nhiễm trùng tiểu, nhiễm trùng quy đầu, da quy đầu; đau đớn khi quan hệ tình dục (do bán hẹp bao da quy đầu), bí tiểu …
Có nên nong hay lộn ngược bao da quy đầu ?
Chúng ta cần phải có sự phân biệt rõ ràng giữa hẹp da quy đầu và sự dính sinh lý bình thường của da quy đầu với quy đầu của bé. Đa số trường hợp bé được dẫn đến khám bác sĩ về hẹp da quy đầu đều là sự dính sinh lý bình thường của quy đầu với quy đầu, sự dính sinh lý này sẽ tự tách rời khi trẻ lớn dần cho tới khi trẻ dậy thì (khoảng 12-13 tuổi) thì bao quy đầu sẽ tự tách hẳn khỏi quy đầu. Điều này phần lớn các bác sĩ không phải chuyên ngành đến giờ vẫn còn nhầm lẫn nêndẫn đến hậu quả là bé bị nong, bị lộn da quy đầu lên rất đau đớn. Chính vì điều này làm cho da quy đầu của bé bị viêm, nhiễm trùng và đặc biệt là sẽ bị hẹp thứ phát do sẹo co rút da quy đầu về sau.
Nếu không nong, lộn ngược da quy đầu thì làm sao vệ sinh quy đầu cho bé?
Dịch tiết bên trong bao da quy đầu ở trẻ em rất ít, không gây nhiễm trùng và có thể tự thoát ra ngoài. Ở người lớn thì ngược lại, nhiều hơn và dễ bị nhiễm trùng nên cần phải vệ sinh sạch sẽ và cắt da quy đầu nếu bị hẹp.
Nhiều trường hợp dịch tiết ở quy đầu của bé có thể tụ lại thành một khối tròn có thể thấy và sờ được trực tiếp ngay dưới da quy đầu khiến nhiều người rất lo lắng. Thế là bé lại bị nong, lộn da quy đầu rất đau để lấy ra! Ở đây, chúng ta cần phải hiểu rằng sự tách của bao quy đầu khỏi quy đầu thường diễn tiến theo chiều thuận: tách từ chóp quy đầu dần tới rãnh quy đầu. Nhưng đôi khi cũng xảy ra trường hợp ngược lại: phía bên ngoài chỗ chóp quy đầu chưa tách nhưng bên trong rãnh quy đầu đã có hiện tượng tách quy đầu rồi. Do đó, ngay tại chỗ này sẽ có một khoảng trống. Các dịch tiết ở rãnh quy đầu sẽ tích tụ lại ngay chỗ trống này, lâu ngày tạo thành một khối hình tròn hay bầu dục, màu trắng hay vàng và nhìn thấy rất rõ dưới da bao quy đầu. Khối này sẽ lớn dần, có thể to như hạt đậu. Bản thân khối này không phải là u bướu, không bị nhiễm trùng, cũng không cản trở đường tiểu của bé. Nói tóm lại là nó không gây nguy hiểm gì cho bé cả, thậm chí còn có lợi vì sẽ giúp sự tách bao quy đầu khỏi quy đầu diễn ra nhanh hơn. Và tất nhiên, khi sự tách hoàn tất, nó sẽ tự rớt ra ngoài.
Điều trị hẹp bao da quy đầu ở trẻ em như thế nào?
Nhìn chung, tỷ lệ hẹp bao da quy đầu thực sự ở trẻ em rất thấp, cho nên không khuyến khích cắt da quy đầu thường quy cho bé nếu không có chỉ định.
Một số trường hợp, bé bị hẹp bao da quy đầu nguyên phát muốn điều trị bảo tồn bằng thuốc không muốn cắt da quy đầu thì có thể dùng một loại thuốc mỡ hoặc kem corticoid (0,05-0,1%) bôi lên da quy đầu hai lần một ngày trong khoảng thời gian 20-30 ngày với tỷ lệ thành công hơn 90%. Tỷ lệ tái phát là 17% (Theo hiệp hội niệu khoa châu Âu – EAU: European Association of Urology – 2013).
Chỉ định cắt bao da quy đầu?
Hẹp thứ phát do sẹo co rút da quy đầu (chỉ định tuyệt đối)
Viêm quy đầu, da quy đầu tái phát
Nhiễm trùng tiểu tái phát trên những bệnh nhân có bất thường về đường tiết niệu
Một túi phình đơn giản ở da quy đầu của bé khi đi tiểu không phải là một chỉ định nghiêm ngặt để cắt bao da quy đầu.
Chống chỉ định cắt bao da quy đầu?
Rối loạn đông máu
Nhiễm trùng cấp tính da quy đầu
Dị tật bẩm sinh của dương vật : lỗ tiểu đóng thấp, vùi dương vật, cong dương vật (da quy đầu có thể cần cho phẫu thuật tái tạo sau này)
Biến chứng có thể gặp sau khi cắt da quy đầu?
Chảy máu (0.1%)
Cong, xoắn, lệch dương vật do cắt da quy đầu quá nhiều.
Hẹp miệng niệu đạo do viêm (hẹp lỗ tiểu)
Viêm xơ tắc quy đầu, da quy đầu (Balanitis Xerotica Obliterans)
Viêm dính quy đầu – thân dương vật
Tóm lại, hẹp bao da quy đầu là một bệnh có nhiều nguy cơ nhưng nhờ những tiến bộ của khoa học kỹ thuật, máy đốt điện hiện đại ra đời, nên cắt bao quy đầu trở nên đơn giản (phẫu thuật rất ít chảy máu, ít đau, chỉ cần gây tê tại chỗ, sau mổ không cần cắt chỉ, thời gian phẫu thuật ngắn, không phải nằm viện). Tuy phẫu thuật đơn giản nhưng do thực hiện ở vị trí nhạy cảm nên rất dễ bị viêm nhiễm, chảy máu hoặc dễ làm tổn thương, gây biến dạng hình thái dương vật. Do vậy, bệnh nhân nên chọn những cơ sở y tế chuyên khoa uy tín để làm thủ thuật, tránh bị ảnh hưởng bởi những lời quảng cáo hoa mỹ, những lời giải thích về bệnh tình thật nặng nề nhưng thực sự chưa có chỉ định cắt hoặc nong da quy đầu.
Bác sĩ NGUYỄN TRÍ QUANG
Chuyên khoa Tiết niệu & Nam khoa phòng khám quốc tế Victoria
135A Nguyễn Văn Trỗi, p 12, Q. Phú Nhuận, TP HCM
CHUYÊN GIA Y TẾ 